مقدمه‌ای بر طرح پزشکی عمومی

طرح پزشکی چیست؟

یک دوره خدمت دو ساله هست که به صورت اجباری، بعد از فارغ التحصیلی باید برای دولت کار کنیم. که البته برخی از آن معاف می‌شوند.

انواع طرح چگونه است؟

• برخی وارد پزشکی قانونی می‌شوند که مدت طرح از دو سال به سه سال تغییر می‌کند و یک دوره آموزشی سه ماهه دارد. بعد از گذراند آن دوره آموزشی وارد سازمان‌های پزشکی قانونی می‌شویم و آنجا کار می‌کنیم.
• برخی آن را به صورت پژوهشی بر می‌دارند، که عموماً کمتر از دو سال می‌شود. یک رزومه پژوهشی و کارنامه آموزشی خوب می‌خواهد و البته بند «پ» خوب، که بتوان یک جایگاه پژوهشی (Position) برای آن پیدا کرد. در این نوع طرح فرصت آزاد بیشتری پیدا می‌شود و معمولاً دوستانی که می‌خواهند مهاجرت کنند وارد این طرح می‌شوند که فرصت برای خواندن زبان و پر کردن رزومه پژوهشی براشون فراهم شود. البته فرصت کار کردن در زمان‌هایی که در اختیار مرکز پژوهشی نیستیم هم وجود دارد.
• طرح را می‌شود در سازمان‌های انتقال خون نیز گذراند. شما پزشکی می‌شوید که مراجعه کنندگانی که برای اهدای خون مراجعه کرده‌اند را باید غربال کنید. معمولاً دو شیفت صبح و عصر برای شما می‌گذارند و در عین حال باید ماموریت‌های درون استانی و یا درون شهری هم بروید.
• برخی دیگر آن را به صورت درمانی می‌گذرانند. منظور همان اورژانس بیمارستانی هست. شما اورژانس یک بیمارستان را به دستتان می‌سپارند و عموماً اگر طب اورژانس نداشته باشد، نقش طب اورژانس را نیز به شما می‌سپارند. و بیماران سطح 1 تا 5 با شما می‌شود. که البته سطح 5 همان بیماران درمانگاهی هستند که عموماً نباید از سطح تریاژ عبور کنند و باید به درمانگاه‌های سطح شهر راهنمایی شوند که حجم بیماران بیمارستانی کمتر شود. نمیدانم چقدر این موضوع رعایت می‌شود.
• عده‌ای هم آن را به صورت بهداشتی می‌گذرانند. به اصطلاح شروع می‌کنید به بیمار OPD یا درمانگاهی یا سرپایی دیدن. طرح به صورت بهداشتی همان پزشک خانواده هست که می‌توانید به صورت روستایی یا شهری بگذرانید.

منظور از ضریب طرح چیست؟

بسته به محرومیت منطقه‌ای که می‌خواهید طرح را بگذرانید، طرح شما ضریب می‌خورد. که بیشترین ضریب 5/5 (بخوایند پنج پنجم) و کمترین آن 3/5 (بخوانید سه پنجم) می‌باشد. معمولاً مراکز استان‌ها ضریب کامل (همان 5/5) می‌باشد و دو سال طرح به صورت کامل باید گذرانده بشود – یعنی پنج پنجمِ مدت دو سال که می‌شود همان دو سال (2×5/5=2). ضریب 3/5 معمولاً بیش از حد محروم است. مثلاً روستای دور افتاده‌ای که جاده آسفالت ندارد و احتمالاً لوله‌کشی گاز ندارد و هنوز از نفت و وسایل نفتی استفاده می‌شود و یا آب و هوای بسیار بدی دارد، ضریب 3/5 حساب می‌شود که شما باید سه پنجمِ دو سال را در آنجا خدمت کنید که می‌شود 14 ماه و 12 روز.

طرح بهداشتی یا همان پزشک خانواده به چه شکل گذرانده می‌شود؟

چون خودم این طرح را انتخاب کردم که بگذرانم، در مورد جزئیات این طرح بیشتر می‌دانم. امیدوارم دوستان دیگر که انواع طرح را گذرانده‌اند در مورد آن برای‌مان بنویسند که همگی استفاده کنیم.

بسته به این که آن استان پزشک خانواده روستایی یا شهری دارد، شما می‎توانید آن را انتخاب کنید.

به سه شکل کلی اجرا می‌شود: مراکز شبانه‌روزی، مراکز معین، و مراکز بیتوته.

مراکز شبانه‌روزی و معین تقریبا مثل هم دیگر هستند و یک سری تفاوت‌ها در زمان باز بودن داروخانه دارند که جزئیات دقیق‌تر آن را بعد از مطالعه‌ی ورژن 23 خواهم نوشت (و فایل آن را هم می‌گذارم تا خودتان دقیق مطالعه کنید). به طور کلی این مراکز به صورت 24 ساعته باز هستند و طبق قانون باید 6 پزشک داشته باشند و شیفت‌ها بین این پزشکان تقسیم می‌شود.

مراکز بیتوته بسته به جمعیت آن روستا، بین یک تا سه پزشک خواهد داشت (هر 4 هزار جمعیت یک پزشک به آن تعلق می‌گیرد). و ساعت کار آن صبح تا ظهر می‌باشد و بقیه زمان پزشک به صورت بیتوته بیمار می‌بیند. یعنی آن که اگر بیمار اورژانسی داشته باشیم، ویزیت می‌شود کارهای اولیه برای وی انجام می‌گیرد و بعد به شهر و نزدیک‌ترین بیمارستان اعزام می‌شود.

ویژگی‌های طرح بهداشتی به عنوان پزشک خانواده چیست؟

به طور کلی دو ویژگی درمانی و بهداشتی-مراقبتی را شامل می‌شود. یک جمعیت ثابت به شما داده می‌شود که علاوه بر درمان آن‌ها (مثل سرماخوردگی) باید موارد مراقبتی آن‌ها را هم پیگیری کنید (مراقبت از نظر فشار خون و دیابت و…)

معمولاً در این مدل از گذراند طرح شما رئیس مرکز درمانی هم می‌شوید و علاوه بر دو وظیفه‌ی بالا، وظیفه‌ی مدیریتی تیم خود را هم بر عهده خواهید داشت.

بخش درمانی:

• مسلط بودن روی بیماری‌ها و شکایت‌های شایع: سرماخوردگی، پا درد، کمر درد، گرفتگی عضلانی، کیپ شدن گوش، انواع عفونت‌ها و بیماری‌های عفونی مثل آنفولانزا، زونا، آبله مرغان. انواع بیماری‌های پوستی مثل اگزما، انواع حساسیت‌ها و آلرژی‌ها
• مسلط بودن روی اورژانس‌ها، مدیریت اولیه آن و اعزام آن؛ مثل شوک آنافیلاکسی، درد قفسه سینه، همی‌پلازی و پاراپلازی‌ها، خودکشی‌ها، غرق‌شدگی‌ها، سوختگی‌های شدید و یا تروماها
• مسلط بودن روی گذاشتن تشخیص افتراقی و ارجاع بیمار به متخصص مربوطه؛ دادن کد ارجاع

بخش بهداشتی:

• کار کردن با سامانه سیب، و وارد کردن مراقبت‌های بیماران
• نوشتن آزمایشات دوره‌ای و یا سونوگرافی برای مراجعه کنندگان
• دادن انواع مشاوره، مثل مشاورات قبل از بارداری
• واکسیناسیون، خوردن مکمل‌ها و ویتامین‌ها
• تجدید نسخ دارویی برای مراجعه کنندگان با بیماری مزمن
• دادن کد ارجاع به بیماران با بیماری مزمن برای پیگیری (follow up) دوره‌ای
• تفسیر آزمایشات بیماران
• حضور منظم در دهگردشی‌ها و بازدید از روستاهای سیاری و قمر
• ویزیت بیماران ارجاع شده از خانه‌های بهداشت و یا ارجاع بیماران به بهورزان برای پیگیری مراقبت‌های دوره‎ای

بخش رئیس مرکز بودن: (در صورتی که این وظیفه هم با شما باشد)

• پیگیری نامه‌های اداری و پاسخ به آن‌ها
• بررسی شکایت‌ها و پیگیری مسائل مربوط به بهداشت محیط
• پیگیری حضور و غیاب کارمندان (بهورزان، ماما، پذیرش، مسئول بهداشت خانواده، مسئول بهداشت محیط، راننده مرکز)
• شرکت در جلسات مرکز بهداشت و تعامل به شبکه و افراد ستادی
• پیگیری مشکلات مربوط به مرکز مثل خرابی تلفن، سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی
• نقش‌های نظارتی (نظارت بر پیشبرد اهداف و وظایف مثل نظافت مرکز) و حمایتی (تعامل بین کارکنان، آموزش آن‌ها و کار تیمی)
• نظارت بر خانه‌های بهداشت
• صدور کارت‌های بهداشتی برای مشاغل مختلف

آمادگی‌های طرح:

• برای دیدن بیماری‌های شایع و درمان آن‌ها آمادگی پیدا کنیم. کتاب‌هایی توی این زمینه نوشته شده که توی کامنت‌ها می‌تونیم بهش بپردازیم
• قوانین طرح را مطالعه کرده باشیم و روی آن مسلط باشیم (این را از دوره‌ها و کانال دکتر توماج خسروی دنبال کردم)
• امکانات و حقوق خودمان را بشناسیم (این قسمت را هم مدیون دکتر توماج هستم)
• کار با سامانه سیب را یاد بگیریم

***

هر سوالی که فکر می‌کنید به کامل شدن این پست کمک می‌کند را در دیدگاه‌ها حتما بنویسید. امیدوارم دیگر دوستان خوبم هم که طرح گذرانده‌اند یا دارند می‌گذرانند با اشتراک دیدگاه و تجربه خودشون به غنی شدن محتوای این پست کمک کنند.

در پست بعدی از «تجربه شخصی» خودم خواهم نوشت.